Տպավորություններ Երեւանի գրքի միջազգային փառատոնից. «Երազում եմ, որ Երեւանում էլ, Թբիլիսիի նման «ասեղ գցելու» տեղ չլինի» aravot.am

Aravot.am-ը տեղեկացրել էր ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ սեպտեմբերի 5-7-ը կայացած Գրքի երևանյան միջազգային 8-րդ փառատոնի մասին, որի ծրագրում անցկացվեցին մի շարք միջոցառումներ, այդ թվում՝ գրքերի շնորհանդեսներ, գրական հանդիպումներ, մասնագիտական քննարկումներ, վարպետության դասեր, պոեզիայի ընթերցումներ և մրցանակաբաշխություն: Մասնակցեցին անվանի գրողներ, գրաքննադատներ, հրատարակիչներ նաև արտերկրից՝ Իտալիայից, Լատվիայից, Վրաստանից, Ռուսաստանից, Միացյալ Թագավորությունից, Միացյալ Նահանգներից, Իրանից, Նիդերլանդներից:

Այս տարի փառատոնն ընդլայնում է աշխարհագրությունը՝ սեպտեմբերի 28-ին այցելելով Գյումրի, հոկտեմբերի 4-ին՝ Կապան: Եվ քանի որ Երևանից հետո մարզերում կայանալիք այս միջոցառման միջև տևական դադար է, որոշեցինք նախկինում և վերջերս Երևանում տեղի ունեցած փառատոների մասին մասնագիտական դիտարկում, խորհուրդ, կարծիք լսել: Այս առիթով զրույցի հրավիրեցինք «Անտարես» գրահրատարակչության տնօրեն Արմեն Մարտիրոսյանին, որն արտասահմանյան նույնանուն փառատոների մասնակցության մեծ փորձ ունի:

Զրույցի սկզբում պարոն Մարտիրոսյանը նախ ողջունեց գրքի բնագավառում անցկացվող ցանկացած միջոցառում, կարևորելով նաև այս փառատոնը: «Մասնակցել եմ մոտ 60 նման փառատոների, տոնավաճառների… Մեծանուն գրող Ռեյ Բրեդբերին ասել է, որ գիրք այրելը մեծագույն հանցանք է, բայց գիրք չկարդալն ավելի մեծ հանցագործություն է: Մեր փառատոնին կցանկանամ, որ իր աշխատանքները սևեռի դեպի ընթերցողը: Ինչ է սա նշանակում. փառատոնի գովազդային բյուջեն պետք է էապես մեծանա, որպեսզի փառատոն այցելելը «հայերեն ասած»՝ լինի պրեստիժ», -ասաց մեր զրուցակիցը:

Մեր խնդրանքին՝ համեմատական անցկացնել որևէ այլ փառատոնի հետ, գրահրատարակիչը պատասխանեց. «Ասեղ գցելու տեղ չկա» մետաֆորին ականատես եմ եղել Վրաստանում՝ Գրքի միջազգային փառատոնում: Պատկերացրեք, մեր Հանրապետության հրապարակի չափ 2 մեծ դահլիճներ էին, որտեղ 10 մետրն անցնում էիր 15 րոպեում: Երազում եմ, որ Երևանում էլ այդպես լինի, նաև երազում եմ, որ երևանյան փառատոնի գլխավոր կազմակերպիչներն ու ֆինանսավորողներն ասածս իրենց աչքով տեսնեն»:

Հետաքրքրությանը, թե ո՞րն է մեր ու վրացական շուկայի հիմնական տարբերությունը, պարոն Մարտիրոսյանը հայտնեց հետևյալը. «Տեսեք, մեր գրքերի 90%-ը կոշտ կազմով են, իրենց գրքերի 90%-ը՝ փափուկ: Հայաստանցին շատ դեպքերում գիրքը գնում է նվիրելու կամ դարակում տեղադրելու համար: Այնինչ, Վրաստանում գնորդը գիրքը գնում է իր համար: Հաջորդ համեմատությունը, կամ տարբերությունը. Հայաստանում հիմնական ընթերցողը 35-45 տարեկան է, Վրաստանում՝ 13-25: Մեր փառատոնի բացերից մեկը նաև այն է, որ 1000, թե 10 գիրք ներկայացնող հրատարակչին հատկացվում է նույն չափի անվճար տաղավար: Օրինակ, մենք այս փառատոնին ներկայացրել էինք մեր գրքերի ընդամենը 20%-ը: Բա հայաստանցին գրքերի 80%-ը չտեսնի՞… Թե 1000 գիրք, թե 1 գիրք ներկայացրած հրատարակչին թույլ էին տալիս ունենալ մեկ միջոցառում: Հետո, կազմակերպված չէր մարզերից գրադարանավարների ներկայությունը տոնավաճառում: Գիտեք՝ գրադարանավարի թե՛ իմացությունը, թե՛ ստացած աշխատավարձը մեր լուսավորչության աքիլեսյան գորշապարն է: Բայց, ի տարբերություն հունական դիցաբանության, մենք ունենք 2-րդ գարշապարը՝ մեր դպրոցները թերացել են ընթերցանությունը աշակերտի հմտություն դարձնելու գործում: Հայաստանը պետք է ֆինանսավորի ծրագրեր, որ դասվարները լինեն ընթերցող, ծնողները լինեն ընթերցող, քանի որ փոքրերը ուղիղ ասած՝ կապկում, ընդօրինակում են մեր վարքագիծը: Եթե ես ընթերցող եմ, իմ բալիկը կարող է ընթերցել, եթե ընթերցող չեմ՝ չի ընթերցի: Բայց գլխավորը, ընթերցել իմանալն է՝ հմտության մակարդակի»:

Զրույցի ընթացքում Արմեն Մարտիրոսյանը մի կարևոր փաստ արձանագրեց, ինչին անդրադարձ երբեք չի եղել: Նա փաստեց, որ Հայաստանը տարիներ շարունակ թարգմանել է արտասահմանցի հեղինակների գրքեր, հետո էլ մանրանասնեց. «Մեր հրատարակչությունը հասել է նրան, որ, օրինակ, Պաուլու Կոելյոի գիրքը միաժամանակ է լույս տեսնում թե՛ Բրազիլիայում՝ պորտուգալերեն, թե՛ Բե՛լգիայում՝ ֆրանսերեն, թե Հայաստանում՝ հայերեն: Կամ ամերիկացի մեծ գրող Վիլյամ Սարոյանի 22 անտիպ պատմածքներն առաջին անգամ լույս են տեսել ոչ թե Անգլիայում, այլ Հայաստանում՝ հայերեն: Պատկերացրեք, աշխարհում այդ պատմվածքները կարող են կարդալ միայն հայերեն, այլ լեզվով հրատարակված չկա: Մի խոսքով, այս դեպքում՝ հայ ընթերցողն առաջնահերթություն ունեցավ»:

Մեր զրույցն Արմեն Մարտիրոսյանն ավարտեց հետևյալ շնորհակալական խոսքով. «Բոլորը շնորհակալություն են հայտնում քաղաքապետին, նախարարին, փոխնախարարին, փառատոնի կազմակերպիչներին: Ես, իհարկե, միանում եմ, բայց ես հատուկ շնորհակալություն եմ հայտնում ՀՀ հարկատուներին՝ այս միջոցառումը ֆինանսավորելու համար»:

Սամվել ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ