«Հրապարակ». Ինչո՞ւ են համայն աշխարհի հրեա ռաբբինները հավաքվում Ադրբեջանում hraparak.am

2025 թվականի հոկտեմբերի վերջին Ադրբեջանում կկայանա Եվրոպական ռաբբիների համաժողովը, որը կտեւի երեք օր: Այն կվարի ռաբբի Պինխաս Գոլդշմիդտը: Ադրբեջանական լրատվամիջոցները տեղեկացնում են, որ միջոցառման նպատակն է ամրապնդել կապերն Ադրբեջանի, Իսրայելի եւ ողջ հրեա ժողովրդի միջեւ: Հանդիպումը կհամախմբի աշխարհի տարբեր երկրներից հարյուրավոր ռաբբիների՝ ներառյալ Իսրայելի գլխավոր ռաբբիներին։ Բնականաբար մեր ուշադրությունից չէր կարող վրիպել այս բավականին հետաքրքրաշարժ նորությունը: Ինչո՞ւ հետաքրքրաշարժ, որովհետեւ աշխարհի հրեա ռաբբիներին միավորող կարեւորագույն համաժողովը տեղի է ունենալու ոչ թե հրեաների հայրենիքում՝ Իսրայելում, կամ որեւէ այլ երկրում, որտեղ մեծ հրեական համայնք կա, այլ մուսուլմանական Ադրբեջանում:

Աստվածաբան Վարդան Խաչատրյանը «Հրապարակի» հետ զրույցում անդրադառնալով Ադրբեջան-Իսրայել սերտ փոխհարաբերություններին եւ այդ ֆոնին Թուրքիա-Իսրայել լարված հարաբերություններին, ասաց, որ Թուրքիա-Իսրայել հակասությունները երբեք պատերազմի չեն հանգեցնի եւ հետեւաբար Ադրբեջանի դաշնակցային հարաբերությունները Իսրայելի հետ, երբեք խնդրո առարկա չեն դառնա Թուրքիայի հետ:

«Ռազմական բախում Թուրքիայի եւ Իսրայելի միջեւ, եթե չասենք` բացարձակ անհավական է, շատ քիչ հավանական է: Հաշվի առնենք մի հանգամանք, որ Թուրքիան եռադեմ, հարյուր դեմք ունեցող խաղեր է խաղում: Բոլոր տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում Էրդողանի պարտությունները 23- 24-ն են: Դա հետեւանքն է այն բանի, որ թերթերը պարբերաբար հրպարակում են տեղեկատվություն այն մասին, որ Թուրքիան առեւտուր է անում Իսրայելի հետ նավթով, զենքով եւ կադրերի պատրաստման ծրագրերով: Այսինքն, Թուրքիայի հանրությունն այդ փաստի հետ չի հաշտվում, բայց Էրդողանը խաղում է այդ խաղը: «Մեծ Թուրան» խաղը Էրդողանի խաղը չի, Ռիչարդ Մուրը՝ Մ6-ի (Մեծ Բրիտանական հատուկ ծառայություններ` Հ.Ա.) ղեկավարը, ինքն է Թուրքիային մտցրել այդ խաղի մեջ, Էրդողանին բացատրել, թե որտեղ են ձմեռում խեցգետիններն ամռանը եւ այլն, եւ այլն»,-ասաց Խաչատրյանը:

Հարցին, արդյոք մեզ համար բացասական ինչ-որ քննարկում կամ որեւէ զարգացում սպասելի է Բաքվում կայանալիք հրեական համաժողովից, հաշվի առնելով, որ արդբեջանա-հրեական համագործակցությունը սովորաբար նաեւ հակահայկական բնույթ է կրում, ասաց, որ չի կարծում, որ դա շատ վատ զարգացում կարող է ունենալ: «Վարկանիշը, որ ուներ Իսրայել պետությունը եւ հրեա ժողովուրդը` Արեւմուտքում, նկատի ունեմ Արեւմտյան Եվրոպան, Միացյալ Նահանգները՝ ահավոր ընկած է: Միացյալ Նահանգներում բնակչության 60 տոկոսը համարում է, որ Իսրայելն այսօր գենոցիդի է ենթարկում Գազայի բնակչությանը, իսկ ամերիկյան ներկայիս իշխանությունները դա հովանավորում են: Եվրոպացիները հայտարարել են, տեղի է ունեցել ՄԱԿ-ի քվեարկություն, 142 երկիր հայտարարել են, որ իրենք ճանաչում են Պաղեստինը: Իսկ Ադրբեջանում կազմակերպվող այդ համաժողովը կունենա իր արձագանքը Ադրբեջանի վրա»,-շեշտեց աստվածաբանը:

Այն բոլոր ոժերը, որոնք Գազայում տեղի ունեցողը համարում են անթույլատրելի՝ բացասաբար են արձագանքելու ռաբբիների համահրեական համաժողովին Ադրբեջանում: Սակայն, արաբական իսլամական աշխարհը չի ուզում խնդիրներ ունենալ, քանի որ կարծում են, որ ներքին խնդիրներ ունեն, եւ սրացումների դեպքում գերլարումները կարող են հանգեցնել դինաստիոն փոփոխությունների. արաբական պետությունների մեծամասնությունը ղեկավարվում է թագավորների ու հետագայում նրանց ժառանգների միջոցով: Ինչ վերաբերում է Ալիեւին, ապա նա այլընտրանք չունի՝ ի վերջո Իսրայելն է ամենաշատ զենքը մատակարարել Արցախի դեմ պատերազմի ժամանակ: «Ամբողջ աշխարհն ասում է, ամբողջ աշխարհը խոսում է ու անվիճելի ընդունում, որ Իսրայելն է եղել Ադրբեջանի զենքի ամենամեծ մատակարարը, միայն Հայաստանում են ասում՝ չէ, ռուսներն են ամենաշատ զենքը վաճառել Ադրբեջանին»,-եզրափակեց Վարդան Խաչատրյանը: