Խաղաղության նախաստորագրված համաձայնագիրը անհայտ կորածների հարցը տեղափոխում է երկկողմ հարաբերությունների ոլորտ՝ այն մեկուսացնելով միջազգային հարաբերություններից․ Արման Թաթոյան aravot.am

«Անհայտ կորածների եւ բռնությամբ անհետացածների հարցը միջազգային կարգավորում ունի։ Ադրբեջանն ամեն ինչ արել եւ անում է, որպեսզի այդ խնդիրները դուրս մղի միջազգային հանրության աչքից։ Սա եղել է միշտ՝ անկախ 2020 թվականի պատերազմից, սա նրանց համակարգված քաղաքականությունն է»,- այսօր՝ անհայտ կորածների միջազգային օրը, Հակոբ Պարոնյանի անվան թատրոնում կայացած միջոցառման ժամանակ ասաց ՀՀ նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը։

Օրերս հրապարակվեց Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ նախաստորագրված Խաղաղության համաձայնագրի տեքստը, որով նախատեսվում է, որ երկու պետությունները ետ են կանչելու միմյանց դեմ միջպետական գանգատները․ դրանք ներառում են նաեւ, այդ թվում՝ բռնի անհետացած մարդկանց դեպքերը։ Համաձայնագրով նախատեսվում է համատեղ աշխատանք տանել՝ անհայտ կորածներ ճակատագրերը պարզելու համար։

«Կողմերը պարտավորվում են հասցեագրել երկու Կողմերի ներգրավմամբ զինված հակամարտությունում անհայտ կորած անձանց և բռնի անհետացումների դեպքերը, այդ թվում՝ ուղղակիորեն կամ հարկ եղած դեպքում համապատասխան միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցությամբ այդ անձանց վերաբերյալ առկա բոլոր տեղեկությունների փոխանակման միջոցով: Սույնով Կողմերը ճանաչում են այդ անձանց ճակատագրերի բացահայտման, այդ թվում՝ մասունքների որոնման և ըստ պատշաճի վերադարձման, պատշաճ քննության միջոցով այդ անձանց առնչությամբ արդարադատության իրականացման կարևորությունը` որպես հաշտեցման և վստահության ամրապնդման միջոց: Այս առնչությամբ համապատասխան կարգավորումները կբանակցվեն և մանրամասն կհամաձայնեցվեն առանձին համաձայնագրով»,- գրված է համաձայնագրի 9-րդ հոդվածում։

Ըստ Արման Թաթոյանի, այս կարգավորումը խնդիրը տեղափոխում է երկկողմ հարաբերությունների ոլորտ՝ այն մեկուսացնելով միջազգային հարաբերություններից։ Իր բնութագրմամբ, այսպիսով նաեւ արժեզրկվում են խնդրի կարգավորման բոլոր միջազգային մեխանիզմները․ «Եթե մենք սրանից հետո դիմում ենք միջազգային կազմակերպություններին, ստացվում է, որ Ադրբեջանը եւ Հայաստանը արդեն իրար հետ պայմանավորվել են եւ պետք է իրար մեջ լուծեն այդ հարցերը։ Սա չափազանց վտանգավոր է՝ իրավունքների պաշտպանության տեսանկյունից։ Դրանից բացի, ասում է՝ «հարկ եղած դեպքում» միջազգային կազմակերպությունների միջոցով եւ այն էլ՝ թույլ, տեղեկությունների փոխանակման միջոցով։ Մինչդեռ, մեր կարծիքով, ցանկացած պայմանագրում պետք է լինի որոնողական մեխանիզմ՝ միջազգային վերահսկողության ներքո։ Այսինքն, որոնողական աշխատանքներ, տեղեկությունների տրամադրում եւ այլն ու ամբողջը պետք է լինի այդ միջազգային կազմակերպության ներգրավմամբ։ Այս փաստաթուղթը պետք է հստակ ամրագրեր միջազգային մեխանիզմը»։

Արման Թաթոյանի տպավորությամբ, հայկական կողմն ամեն ինչ արեց, ադրբեջանական կողմի բոլոր ցանկություններին գնաց ընդառաջ, որպեսզի վերջինս վավերացնի այս փաստաթուղթը։

Արման Թաթոյանը նաեւ հիշեցնում է, որ Ադրբեջանում իր գործունեությունը դադարեցնում է Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն, նաեւ ՄԱԿ-ի գրասենյակները, ու այս ամենն արվում է նրա համար, որպեսզի միջազգային կառույցներին դուրս դնեն խնդիրների կարգավորման դաշտից։ Բանախոսը հիշեցնում է նաեւ, որ Ադրբեջանը մինչ օրս չի վավերացրել անհայտ կորածների հարցերով ՄԱԿ-ի կոնվենցիան։

Արման Թաթոյանը նկատում է նաեւ, որ Խաղաղության նախաստորագրված համաձայնագրի դրույթներով, եթե Հայաստանում որեւէ մեկը զբաղվի անհայտ կորածների, գերիների եւ բռնի տեղահանվածների հարցերով, կստացվի, որ թշնամական գործունեություն է ծավալում հակառակ կողմի նկատմամբ, իսկ նման գործունեություն չծավալելու դրույթը հստակ ամրագրված է փաստաթղթում։

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ