«Դեռեւս ի հայտ են գալու նոր փաստաթղթեր, որոնք, ըստ ամենայնի, գտնվում են մշակման փուլում»․ Գագիկ Ղալաչյան aravot.am

«Չեմ բացառում, որ նման քննարկումներ տեղի են ունեցել: Հնարավոր է՝ նաեւ կան պայմանավորվածություններ ինչ-ինչ ժամկետների վերաբերյալ»,- Aravot.am-ի հարցին՝ հնարավո՞ր է, որ հայ-ամերիկյան որեւէ փաստաթուղթ առայժմ գաղտնի է պահվում՝ հաշվի առնելով մի կողմից՝ Թրամփի, մյուս կողմից՝ Փաշինյանի ու Միրզոյանի հակասական հայտարարությունները, այսպես արձագանքեց դիվանագետ, ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան, 2020-2021 թվականներին արտգործնախարարի տեղակալ Գագիկ Ղալաչյանը։

Համատեքստ

Թեեւ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը օգոստոսի 8-ի եռակողմ հանդիպմանը պնդել էր, որ Ադրբեջան-Նախիջեւան հաղորդակցության ապահովման շուրջ հայ-ամերիկյան փոխգործակցությունը ձգվելու է 99 տարի՝ երկարաձգման հնարավորությամբ, հայ պաշտոնյաներից վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը եւ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանն այս շաբաթ կտրականապես հերքում էին որեւէ ժամկետի համաձայնություն։

Չմոռանանք նաեւ, որ արեւմտյան մի շարք լրատվամիջոցներ նշում էին, որ Միացյալ Նահանգները ՀՀ-ից 99 տարի ժամկետով վարձակալելու է մեր տարածքի՝ Ադրբեջանն իր էքսկլավ Նախիջեւանին կապող ճանապարհը։

Հրապարակված որեւէ փաստաթղթում, սակայն, ո՛չ 99 տարվա, ո՛չ վարձակալության մասին դրույթ առկա չէ։

Հեղհեղուկ ձեւակերպումներ համատեղ Հռչակագրում

«Վաշինգտոնում ստորագրված եռակողմ փաստաթղթի 4-րդ կետով նախատեսվում է, որ Հայաստանն ու ԱՄՆ-ը մեզ անհայտ «երրորդ կողմերի հետ» դեռեւս պետք է սահմանեն ՀՀ տարածքում «TRIPP» ծրագրի իրականացման շրջանակը։ Ուստի դեռեւս ի հայտ են գալու նոր փաստաթղթեր, որոնք ըստ ամենայնի, գտնվում են մշակման փուլում»։

Մեր դիտարկմանը, որ տպավորություն է՝ վաշինգտոնյան փաստաթղթերից ամերիկացիներն այլ բան են հասկացել, հայերն՝ այլ, դիվանագետը փաստեց․

«Ես կավելացնեմ, որ ադրբեջանցիներն էլ մեկ այլ բան են հասկանում, քանի որ իրենց խոսույթում «TRIPP»-ը բացակայում է։ Փոխարենը շարունակում են օգտագործել «Զանգեզուրի միջանցք» եզրույթը եւ վաշինգտոնյան հանդիպումը համարում ադրբեջանական դիվանագիտության լիակատար հաղթանակ։ Փաստաթղթում տեղ է գտել «միջազգային ու ներպետական հաղորդակցության փոխադարձ առավելություններ» հեղհեղուկ ձեւակերպումը։ Մինչդեռ, տրամաբանությունը հուշում է, որ եթե առկա է ՀՀ տարածքով տարանցման մասին 4-րդ կետը, ապա պետք է լիներ նաեւ Ադրբեջանի տարածքի օգտագործման վերաբերյալ առանձին անդրադարձ, առանց որի փաստաթուղթը միակողմանի է դառնում», – կարծում է զրուցակիցս, հավելում՝ «Ինչ վերաբերում է ՀՀ պաշտոնյաների հայտարարություններին՝ դրանք որեւէ աղերս չունեն տեղի ունեցածի օբյեկտիվ գնահատականի հետ։ Գործ ունենք իշխանական քարոզչամեքենայի հետ, որը հերթական անգամ փորձում է գլխիվայր ներկայացնել դառը իրականությունը»։

ՀՀ-ԱՄՆ հուշագրերի հրապարակում՝ կնքումից չորս շաբաթ անց

Արտակարգ եւ լիազոր դեսպանից հետաքրքրվեցինք նաեւ՝ կարո՞ղ է լինել դիվանագիտական ողջամիտ բացատրություն, թե ինչո՞ւ հայկական եւ ամերիկյան կառավարությունների երեք հուշագրերի տեքստերը հրապարակվեցին դրանց կնքումից 28 օր անց միայն։

«Կարծում եմ՝ այդ հարցը պետք է ուղղել հրապարակողներին։ Փաստաթղթերը վերաբերում են բավականին լուրջ ոլորտների եւ կարիք կա դրանք հանգամանորեն ուսումնասիրել։ Սակայն, առաջին հայացքից տպավորություն է ստեղծվում, որ հուշագրերի որոշ դրույթներ հակասության մեջ են մտնում ՀՀ կողմից ստանձնված այլ միջազգային պարտավորությունների հետ», – ընդգծեց Գագիկ Ղալաչյանը։

Պարոն Ղալաչյանին խնդրեցինք նաեւ ներկայացնել, թե ի՞նչ է փոխըմբռնման հուշագիրը եւ ո՞րն է դրա իրավական կարգավիճակը։

«ՀՀ օրենքը սահմանում է, որ միջազգային հանրային իրավունքով կարգավորվող ցանկացած համաձայնություն, անկախ դրա անվանումից, հանդիսանում է միջազգային պայմանագիր»։

Դրա հետ մեկտեղ, «Փոխըմբռնման հուշագիրը չի համարվում իրավաբանորեն պարտադիր ուժ ունեցող փաստաթուղթ, ենթակա չէ վավերացման խորհրդարանի կողմից։ Փոխըմբռնման հուշագիրը սովորաբար կնքվում է առաջիկա հարաբերությունների կամ համագործակցության շրջանակը սահմանելու նպատակով։ Հաճախ դրան հետեւում է արդեն իրավաբանորեն պարտադիր ուժ ունեցող փաստաթղթի ստորագրում», – նկարագրեց դիվանագետ, ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան, ԱԳ նախարարի նախկին տեղակալ Գագիկ Ղալաչյանը։

Համատեքստ

Օգոստոսի 8-ին ԱՄՆ նախագահական նստավայրում՝ Սպիտակ տանը, հանդիպեցին ՀՀ վարչապետը, ԱՄՆ նախագահը եւ Ադրբեջանի նախագահը։

Խաղաղության հաստատման համաձայնագրի նախաստորագրումից, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելու դիմումից եւ Հայաստանի տարածքով Ադրբեջանից Նախիջեւան անխոչընդոտ հաղորդակցության կետեր ներառող համատեղ Հռչակագրից զատ կնքվեցին մի շարք երկկողմ փաստաթղթեր նույնպես։

Երեւանը եւ Վաշինգտոնը «Խաղաղության խաչմերուկի», արհեստական բանականության եւ կիսահաղորդիչների, ինչպես նաեւ էներգետիկ անվտանգության ոլորտներին առնչվող երեք փոխըմբռնման հուշագիր ստորագրեցին։

Դրանք շաբաթներ շարունակ չէին հանրայնացվում։

Հինգշաբթի Կառավարության հերթական նիստին հաջորդած ճեպազրույցում Փաշինյանն անդրադարձել էր թեմային՝ հայտարարելով․ «Ուղղակի աշխատանքային պայմանավորվածության հարց է եղել, եւ մենք աշխատանքային պայմանավորվածություն ենք ունեցել, որ կհրապարակենք բովանդակությունը, բայց ոչ տեքստը։ Բայց քանի որ հետաքրքրությունը մեծանում է մեր հանրության շրջանում․․․համաձայնություն ձեռք կբերենք եւ կհրապարակենք նաև այդ փաստաթղթերը»։

Արսեն ԱՅՎԱԶՅԱՆ