«Փաշինյանի հայտարարությունները Ցեղասպանության մասին քաղաքական տհասության եւ հետամնացության մաստեր-կլաս են»․ Հիլդա Չոբոյան aravot.am

«Առավոտի» զրուցակիցն է ֆրանսահայ հասարակական-քաղաքական գործիչ Հիլդա Չոբոյանը։

-Տիկին Չոբոյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, թե «պետք է հասկանանք՝ ուզո՞ւմ ենք, որ ցեղասպանության ճանաչումը կամ չճանաչումը լինի աշխարհաքաղաքական մանրադրամ ուրիշների ձեռքում, որը մեր ժողովրդի ու մեր պետության շահերի հետ որեւէ կապ չունի։ Այդքան երկրներ ճանաչել են հայոց ցեղասպանությունը, եկեք գույքագրենք, թե հայ ժողովուրդը, ՀՀ-ն ի՞նչ են շահել դրանից, ի՞նչ ենք ստացել դրանից»:

-Այսպիսով` տեսնում ենք, թե Հայաստանի ղեկավարը ինչպիսի տկարամիտ հասկացողություն ունի քաղաքականության մասին, ինչպիսի պարզունակ, երեխայական մոտեցում ունի։ Քաղաքականությունը, մասնավորապես, միջազգային քաղաքականությունը շատ ավելի բարդ, շատ ավելի բազմաշերտ ոլորտ է, որը ներառում է քաղաքական, պատմական շերտեր, բարոյական շերտեր, այսինքն՝ նաեւ բարոյական օգուտներ կարելի է քաղել խնդիրներից։ Հարցն այս ձեւով դնելը, ամենահետին, անգիտակից մակարդակի խոսքեր են սրանք։ Եվ Հայաստանի քաղաքականությունն այս ձեւով ներկայացնողը, ըստ իս, իրավունք չունի Հայաստանի ղեկավար դառնալու։

Ես, անշուշտ, կարող եմ ասել, թե ցեղասպանության ճանաչումն ինչ օգուտ է տվել Հայաստանին ու հայությանը, բայց երբ քաղաքականության մասին ենք խոսում եւ ասում՝ սա մեզ ոչինչ չի տվել, սա երեխայական քաղաքականություն է, երեխայական մտածողության մակարդակ։ Սա իսկապես ամոթալի մի բան է երկրի համար, այս տեսակի, այս որակի քաղաքական վերլուծություն անող ղեկավար ունենալը։

Անշուշտ, եթե իրեն կրկին հարցնեն, պետք է ասի՝ այդպես չէի ուզում ասել, բայց սա մեկ խոսք չէ, երկու խոսք չէ, տարիներ ի վեր այս խոսույթի մակարդակը գերակայում է Հայաստանի քաղաքական ոլորտում։ Այնպես որ, սա դատապարտելի մոտեցում է եւ դատապարտելի քաղաքական տհասություն է։ Եթե ինքն իսկապես այսպես է մտածում, ուրեմն ինքը տհաս քաղաքական դեմք է։

Իսկ եթե գիտի եւ հատուկ այսպիսի արտահայտություններ է անում, նշանակում է, որ ուրիշ նպատակներ է հետապնդում։ Եվ այդ ուրիշ նպատակներին է զոհաբերում մեր պատմության ամենաողբերգական իրողությունը, այդ իրողության շուրջը գիտակցության բացակայություն է ցուցաբերում։

-Հայաստանի իշխանությունները հայ ժողովրդին հրամցնում են այն, թե թուրքերի ու ադրբեջանցիների հետ պետք է խաղաղություն հաստատել։ Դուք ի՞նչ եք նկատում, այս երկրները Հայաստանի հետ խաղաղություն հաստատելու նպատակ ունե՞ն։

-Փաշինյանի այս կեցվածքը նաեւ նպատակ է հետապնդում ցույց տալ, որ Հայաստանը վտանգ չի ներկայացնում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար։ Եվ ցույց է տալիս, որ Հայաստանն ամեն տեսակի զիջման գնալու նպատակներ ունի։ Նախ` պետք է տեսնել, թե Թուրքիայի համար Հայաստանն ինչ է։ Ոչ միայն թուրք ղեկավարության, այլ նաեւ թուրք ժողովրդի մոտ միշտ ներկա են հայությանը բնաջնջելու տրամադրությունները, ամենազարգացած թուրքերից մինչեւ ամենահետամնաց թուրքերի մոտ այս տրամադրությունն առկա է։ Նայենք, թե Թուրքիայի նպատակն ու տրամադրությունները որո՞նք են Հայաստանի նկատմամբ։

Մենք մի քանի հստակ փաստեր ունենք, 1990-ական թվականներին փորձեցին Ռուսաստանից արտոնություն ստանալ, որպեսզի Հայաստանի վրա հարձակվեին եւ Հայաստանը բնաջնջեին, քարտեզի վրայից վերացնեին։ Ամեն անգամ անուշ խոսքեր ասելու փոխարեն, թե մենք «բարեկամ ենք, ուզում ենք բարեկամություն հաստատել», պետք է իրական իրողություններին ու հստակ գործողություններին վերադառնանք։ Եվ ի՞նչ ենք տեսնում, Թուրքիան խաղաղություն չի ուզում Հայաստանի հետ, Թուրքիան խաղաղություն է ուզում իր պայմաններով եւ նույնիսկ այդ պայմաններով չի ուզում, որ Հայաստան գոյություն ունենա։

Ես կարծում եմ, որ վաշինգթոնյան ստորագրությունները ոչ մի ձեւով Թուրքիայի վրա չեն ազդի: Թուրքիան սահմանը բացելու միտք չունի, պետք է բաց չլինի այդ սահմանը, որովհետեւ շահ չի տեսնում իր համար։ Ընդհակառակը, վնասներ է տեսնում։ Հետեւաբար, Թուրքիային, ինչպես Ադրբեջանին, այսօր պետք է իրենցից կախվածության մեջ գտնվող Հայաստան, այսինքն՝ իր ինքնությունից, պատմությունից հրաժարվող, ցեղասպանության իրողությունը դրժող հասարակություն են ուզում ձեւավորել Հայաստանի մեջ։

Հետեւաբար, երբ Փաշինյանն ասում է՝ «մենք խաղաղություն ենք ուզում», սա միայն պղպջակներ են, ո՞ւմ է խաբում։ Արդյո՞ք փորձում է միջազգային հանրությանը ցույց տալ, որ մենք ուզում ենք, Թուրքիան չի ուզում, բայց միջազգային հանրության մեջ ո՞վ է հետաքրքրված այսպիսի բաներով։ Ուրեմն, այս կեցվածքը եւ դիրքորոշումը վնաս է հայության համար։ Հայությունն իր կաշվի վրա սա կզգա, եւ ոչ թե միջազգային հանրությունը պետք է գնահատի, թե ինչ խաղաղարար իշխանություն կա Հայաստանի մեջ, օգնենք, որ Թուրքիան իր սահմանը բացի։

Եվ կրկին վերադառնում ենք հարցին, որ սրանք քաղաքական տհասության եւ քաղաքական հետամնացության մեծ օրինակներ են, մաստեր-կլաս են։

Ռոզա ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

Լուսանկարը՝ Ժան Էկյանի